Czy polskie firmy są gotowe na ESG?

Przestawienie firmy na drogę zrównoważonego rozwoju to proces, który niewątpliwie będzie wymagał wielu zmian w organizacji, czasu oraz nakładów finansowych. Transformacja ta jest jednak nieunikniona, co wynika z unijnych regulacji, rosnącej presji rynku i konsumentów. Już wkrótce część polskich przedsiębiorstw będzie musiała raportować kwestie ESG. Czy są na to przygotowane? Zadaliśmy to pytanie przedstawicielom firm z branży produkcyjnej, handlowej i logistycznej. Zapraszamy do zapoznania się z wynikami tego badania. 

Od kiedy obowiązek raportowania?

Obowiązek raportowania ESG, czyli kwestii środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego wynikający z dyrektywy CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), stopniowo obejmuje kolejne grupy firm na terenie Unii Europejskiej. W pierwszej kolejności są to największe spółki zaufania publicznego, które już wcześniej składały sprawozdania niefinansowe. Pierwsze raporty ESG na nowych zasadach złożą już w 2025 roku (za rok 2024). W Polsce to grupa ok. 150 podmiotów. Rok później obowiązkiem zostaną objęte duże spółki spełniające 2 z 3 kryteriów: liczba pracowników powyżej 250, suma bilansowa powyżej 25 mln EUR, przychody roczne powyżej 50 mln EUR. W 2027 roku, swój pierwszy raport za 2026 rok złożą małe i średnie spółki notowane na rynku regulowanym. W praktyce, do ujawniania kwestii ESG mogą zostać zmuszone również firmy niepodlegające dyrektywie CSRD – jako dostawcy podmiotów objętych regulacją.

Świadomość ESG

Mimo rosnącego znaczenia kwestii związanych z ESG, świadomość tego pojęcia jest wciąż na niskim poziomie. Cytując raport „Made in Poland 2024. Jak przebiega cyfrowa transformacja w średnich i dużych polskich przedsiębiorstwach[1]

– „mimo wzrostu świadomości ESG, wiele firm w Polsce dopiero rozpoczyna swoje działania w tym zakresie, a gotowość do raportowania ESG wciąż wymaga dalszego rozwoju, szczególnie od strony technicznej i systemowej. Ponad połowa firm (56%) jeszcze nie miało bliższej styczności z ESG. Ponadto, co drugi (49%) respondent nie był w stanie wskazać konkretnych działań, jakie firma podjęła. Tylko 5% firm przeprowadziło analizę danych i przygotowało raporty ESG.”

Warto zaznaczyć, że przygotowanie firmy do ESG, nie może być skoncentrowane wyłącznie na sporządzeniu raportu. Raport to jeden z elementów procesu wprowadzania instytucji na drogę zrównoważonego rozwoju. Pierwszym krokiem powinna być tu analiza aktualnego stanu firmy pod kątem wymagań ESG (środowiskowych, społecznych i ładu korporacyjnego). Pozwala ona na opracowanie i wdrożenie w firmie polityki zrównoważonego rozwoju, opartej na konkretnych celach i wskaźnikach. Niezbędne jest zaangażowanie pracowników różnych działów i najważniejszych interesariuszy. Na każdym z tych etapów kluczowe jest zbieranie i analiza danych.

Informatyczne przygotowanie do ESG

Wyniki „Raportu” wskazują, że narzędziowym wsparciem w obszarze zarządzania danymi ESG z pewnością będą odpowiednio dostosowane systemy ERP. Ponad połowa firm zamierza wykorzystać używane obecnie oprogramowanie do zarządzania danymi ESG i budowania raportów. Ze względu na gromadzenie wszystkich danych, związanych z procesami w firmie, w systemach ERP jest to naturalny kierunek, który został też przyjęty przez producentów oprogramowania. Po zaimplementowaniu odpowiednich funkcjonalności system ERP pozwala na automatyzację zbierania, kategoryzowania oraz porządkowania danych z obszarów objętych ESG.

Zaangażowanie działów IT w działania związane z ESG jest niezbędne. Jak to wygląda w praktyce w polskich firmach? Z „Raportu” wynika, że:

„za działania ESG na ogół odpowiadają dedykowane jednostki, które nie zawsze współpracują bezpośrednio z IT. Firmy powinny zatem zidentyfikować obszary, w których IT może odegrać strategiczną rolę w ramach raportowania niefinansowego ESG.”

Wyzwania związane z wdrażaniem ESG

Podstawowym wyzwaniem, na jakie natrafi każda firma już na początku swojej drogi z ESG, jest ogrom regulacji prawnych (dokumenty strategiczne i dyrektywy unijne, taksonomia, rozporządzenia szczegółowe dotyczące poszczególnych obszarów środowiskowych, społecznych i zarządczych), z którymi trzeba się zapoznać. W proces tworzenia i wdrażania strategii zrównoważonego rozwoju muszą być zaangażowane wszystkie działy w firmie, nie tylko wąskie wyspecjalizowanie jednostki. Stworzenie odpowiednich procedur w firmie i przekonanie całej organizacji do udziału w procesach związanych z ESG, może być trudnym zadaniem.

Kolejnym czynnikiem, który może negatywnie wpływać na wdrażanie ESG jest niedobór specjalistów. ESG wymaga wiedzy eksperckiej, której brakuje jeszcze na polskim rynku pracy.

Wprowadzenie firmy na drogę zrównoważonego rozwoju może wiązać się z kosztami, w których firmy widzą zagrożenie dla swojej konkurencyjności. Tu warto jednak pamiętać, że inwestycje związane z ESG, mogą przynieść wiele wymiernych korzyści. Optymalizacja procesów pod kątem środowiskowym, może spowodować mniejsze zużycie energii, lepsze gospodarowanie zasobami i odpadami. Uporządkowanie procesów w firmie i lepsze zarządzanie czasem pracy również przekłada się na oszczędności.

Przyszłość ESG w Polsce

Polska znajduje się na początku drogi do pełnej adaptacji regulacji ESG. Choć duże firmy są już na etapie wdrażania zaawansowanych strategii, większość przedsiębiorstw wciąż przygotowuje się do nadchodzących zmian. Aby sprostać wymaganiom, polskie firmy muszą inwestować w edukację, technologie oraz aktualizować dotychczasowe strategie.

Warto jednak pamiętać, że wdrożenie ESG to nie tylko obowiązek wynikający z przepisów, ale także szansa na budowanie długoterminowej wartości i przewagi konkurencyjnej. Konsumenci, inwestorzy i partnerzy biznesowi coraz częściej oczekują transparentności w zakresie zrównoważonego rozwoju. Firmy, które zignorują te potrzeby, mogą stracić na wiarygodności.

Dla polskich firm kluczowe będzie podejście proaktywne – zamiast traktować ESG jako koszt, warto dostrzec w nim potencjał do rozwoju i innowacji.

[1]Nazywany dalej „Raportem”