Kluczowe wskaźniki efektywności w dziale produkcji, o ich znaczeniu i efektywnej wizualizacji

Jeżeli czegoś nie możesz zmierzyć, to nie możesz też tego poprawić -  powiedział Peter Drucker, amerykański ekonomista, ekspert ds. zarządzania. Aby skutecznie zarządzać przedsiębiorstwem produkcyjnym należy precyzyjnie analizować efektywność poszczególnych procesów. Od lat jednym 
z najistotniejszych narzędzi kadry kierowniczej do tego celu są tzw. wskaźniki efektywności.

KPI (ang. Key Performance Indicators) są najważniejszymi wskaźnikami, dzięki którym organizacja może stale monitorować postępy w osiąganiu wcześniej założonego celu lub też badać stopień odchylenia poziomu tego elementu w stosunku do przyjętych normatywów. Cała idea polega na porównaniu realnej wartości liczbowej reprezentującej dany proces w danym momencie (albo za dany okres) z przyjętą normą lub benchmarkiem – pozwala to na określenie stopnia realizacji danej strategii.

Najczęściej wykorzystywane wskaźniki efektywności

Całkowita Efektywność Wyposażenia (ang. Overall Equipment Effectiveness, OEE) - podstawowy wskaźnik wykorzystywany do analizy parku maszynowego w procesach wytwórczych.

OEE jest wypadkową trzech innych wskaźników podrzędnych, tj.:

• dostępność – stosunek czasu zaplanowanego na realizację zadania do realnego czasu poświęconego na jego wykonanie, wskaźnik ten obniżają awarie oraz czasy przezbrojeń,
• wykorzystanie/wydajność – stosunek czasu dostępnego do realnego czasu pracy,
• jakość – stosunek produktów dobrej jakości do wszystkich wyprodukowanych dóbr.

Wskaźnik pozwala na procentową interpretację ile produktów bez wad zostało wytworzonych na danej maszynie po odjęciu czasu przestojów. OEE obliczany jest według poniższego wzoru:

OEE = dostępność × wykorzystanie × jakość

Dostępne badania wskazują, iż czołowi światowi producenci osiągają wynik powyżej 85%. Wynik bardzo dobrej klasy producenta wynosi powyżej 70%. Uśredniony wynik dla typowych zakładów produkcyjnych wynosi natomiast około 60%.

Średni czas naprawy (ang. Mean Time To Repair, MTTR) ważny wskaźnik z obszaru utrzymania ruchu, dostarcza informacji o czasie potrzebnym na naprawę w przypadku wystąpienia awarii. Wskaźnik obliczany jest zgodnie ze wzorem:

Wskaźnik jest często wykorzystywany w kontekście całego programu zarządzania TPM (ang. Total Productive Maintenance). Umożliwia monitorowanie efektywności prowadzenia działań naprawczych mających wpływ na wskaźnik dostępności parku maszynowego.

Średni czas do uszkodzenia (ang. Mean Time To Failure, MTTF). Określa jaki jest średni czas pracy maszyny od rozpoczęcia eksploatacji do pierwszej awarii (lub od momentu ostatniej awarii do czasu kolejnej). Do obliczeń często przyjmuje się czas dostępności brutto urządzenia, czyli czas, w którym planowana jest produkcja. Wskaźnik jest szczególnie istotny dla systemów, w których pojedyncze operacje trwają długo. Wykorzystanie wskaźnika pozwala na ocenę niezawodności sprzętu w czasie. KPI obliczany zgodnie z poniższym wzorem:

Średni czas bezawaryjnej pracy (ang. Mean Time Between Failures, MTBF) 

Kolejny ze wskaźników utrzymania ruchu określa jaki jest średni czas, w którym maszyna działa bez przerwy. Jest to jeden z kluczowych wskaźników wykorzystywanych w programach TPM do monitoringu awaryjności maszyn. KPI pozwala na zdefiniowanie odpowiednich procedur profilaktycznych, aby zminimalizować ryzyko kolejnych awarii. Przyjmuje się, że dla kluczowych maszyn powinna nastąpić prewencyjna wymiana części po osiągnięciu przez wskaźnik MTBF poziomu 85%. Wzór MTBF wyliczany jest z następującego wzoru:

Do pozostałych kluczowych wskaźników efektywności dla branży produkcyjnej należą m.in.:

• czas cyklu produkcyjnego,
• czas przezbrojenia,
• ilość wyprodukowanego wyrobu w jednostce czasu,
• wskaźnik ilościowy produkcji (WIP),
• wskaźnik wydajności pracy (WWP),
• wykorzystanie zdolności produkcyjnych,
• koszt niewykorzystanych zdolności produkcyjnych,
• wskaźnik jakościowy produkcji,
• stopień realizacji planu produkcji,
• zużycie energii elektrycznej na 1 PLN wyrobu gotowego,
• Production Cost Variance (PCV, aktualne koszty produkcji dzielone przez zestandaryzowane koszty),
• koszt utrzymania (wartość kosztu ponoszonego w związku z naprawami, aktualizacjami, wymianami w długim okresie).

Efektywna wizualizacja KPI i danych z systemami Business Intelligence (BI)

Aby KPI były przydatne dla menedżerów i zarządu firmy, muszą spełniać dwa ważne warunki: jakość i rzetelność danych użytych do ich przygotowania nie może budzić najmniejszych wątpliwości oraz muszą być atrakcyjne i jednoznaczne pod względem wizualnej formy.

Bardzo praktycznym sposobem prezentacji kluczowych wskaźników efektywności firmy produkcyjnej są interaktywne dashboardy (kokpity menedżerskie). Dzięki wizualizowanych w nich wskaźnikom i parametrom biznesowym, menedżerowie i kierownicy działu produkcji mogą na bieżąco kontrolować stopień realizacji celów lub wydajność linii produkcyjnej.

Funkcja taka istnieje w oprogramowaniu Comarch: to intuicyjne środowisko analityczno-raportowe Comarch BI Point, które dzięki takim cechom jak przyjazny interfejs, duża intuicyjność obsługi oraz szerokie możliwości wyboru formy wizualizacji informacji, jest doskonałym narzędziem pracy analityków produkcji. Mnogość sposobów prezentacji wyników analiz w formie m.in. wykresów, diagramów, tabel, map, wskaźników, pozwala czytelnie informować zainteresowane osoby nie tylko o ogólnej sytuacji (np. o bieżącym stopniu wykonania planów), ale też o szczegółach (np. o potencjalnych przestojach na linii produkcyjnej, czy niewystarczających zasobach środków produkcji).

Narzędzie umożliwia m.in.: monitorowanie wielu procesów z różnych perspektyw, lokalizowanie potencjalnie krytycznych obszarów produkcji, monitorowanie bieżących odchyleń od przyjętych norm i założeń, analizowanie trendów zachodzących w przedsiębiorstwie. W ten sposób firma może 
z wyprzedzeniem zidentyfikować newralgiczne obszary działalności i precyzyjnie wskazać miejsca powstawania opóźnień, które zaburzają cykl produkcyjny.

Więcej szczegółów dotyczących rozwiązań klasy BI oraz aplikacji BI Point od firmy Comarch znajduje się pod poniższym linkiem.