Nowelizacja Kodeksu pracy 2023 – jakie zmiany weszły w życie

W kwietniu 2023 roku weszły w życie istotne i długo wyczekiwane zmiany w prawie pracy. Najnowsze regulacje dotyczą przede wszystkim pracy zdalnej oraz prewencyjnej kontroli trzeźwości pracowników. Dużą zmianą są także nowe rodzaje urlopów. Poniżej zebraliśmy najważniejsze nowe regulacje wprowadzone w związku z nowelizacją Kodeksu pracy w 2023 roku.

Zmiany w kodeksie pracy 2023 – praca zdalna

Do tej pory praca zdalna była regulowana jedynie tymczasowymi prawami, które zostały wprowadzone na czas pandemii. Tamten czas pokazał, że tego typu forma pracy ma bez wątpienia więcej korzyści niż wad. Wiosną 2023 weszły w życie nowe ustalenia, zaś same zasady pracy zdalnej znajdują się już w Kodeksie pracy.

Zgodnie z najnowszymi przepisami, praca zdalna będzie mogła być wykonywana w miejscu wskazanym przez pracownika całkowicie lub częściowo (hybrydowo), oczywiście po wcześniejszym ustaleniu z pracodawcą. Pracownik i pracodawca ustalają zasady dotyczące wykonywania pracy zdalnej w momencie podpisywania umowy o pracę lub w trakcie obowiązującego zatrudnienia. W tym drugim przypadku uzgodnienie może być dokonane z inicjatywy pracodawcy albo na wniosek pracownika. Wniosek należy złożyć w formie papierowej lub elektronicznie.

To jednak nie wszystkie regulacje, które weszły w życie w związku z nowelizacją Kodeksu pracy. W wyjątkowych sytuacjach, np. stanu klęski żywiołowej czy innej siły wyższej (np. stanu epidemicznego), pracodawca będzie mógł samodzielnie wydać polecenie pracy zdalnej. Warunkiem jest, aby pracownik potwierdził, że ma warunki do wykonywania pracy zdalnej. 

Dodatkowo, ustawa przewiduje, że firma powinna zapewnić zatrudnionemu materiały i narzędzia niezbędne do pracy zdalnej, a także pokryć koszty korzystania z Internetu i energii elektrycznej. Aby ustalić te koszty, przewidziano możliwość wypracowania stawki zryczałtowanej, której wysokość ma pokrywać koszty ponoszone przez pracownika w związku z pracą wykonywaną z domu.

Istotnym zapisem w Kodeksie pracy jest także możliwość wykonywania pracy zdalnej okazjonalnie, na wniosek pracownika (w formie papierowej lub elektronicznej) w wymiarze 24 dni w roku kalendarzowym.

Kodeks pracy 2023 – badanie trzeźwości pracowników

Ważną zmianą dla firm jest zapis uprawniający pracodawcę do przeprowadzenia kontroli trzeźwości pracownika. Na podobnych zasadach firma może kontrolować, czy pracownik nie jest pod wpływem środków odurzających. Jak powinna przebiegać taka kontrola według Kodeksu pracy?

Pracodawca, który chce wprowadzić kontrole pracowników, musi ustalić zasady w regulaminie pracy, układzie zbiorowym bądź w obwieszczeniu. Tym samym, pracodawca musi ustalić, jaka grupa (lub grupy) pracowników będzie sprawdzana oraz w jaki sposób będą przeprowadzane kontrole. Opisując sposób przeprowadzania kontroli, pracodawca musi zamieścić informację na temat np. urządzenia do weryfikacji trzeźwości oraz czasu i częstotliwości wykonywania badania. Co więcej, pracodawca musi poinformować pracowników o planowanej kontroli najpóźniej dwa tygodnie przed jej rozpoczęciem. Jeśli podczas kontroli pracodawca wykryje obecność alkoholu lub środków odurzających w organizmie pracownika nie dopuszcza go do pracy.

Dodatkowe urlopy w Kodeksie pracy 2023

Nowelizacja Kodeksu pracy przewidziała także dodatkowe dni wolne dla pracowników. Wprowadzenie dodatkowego urlopu ma związek z dostosowaniem polskiego prawa do wymogów unijnych w związku z dyrektywą work-life balance.

Według nowych przepisów, pracownik będzie miał możliwość przedłużenia urlopu rodzicielskiego o dodatkowe dwa miesiące (wzrośnie zatem z 32 do 41 tygodni). Taki dodatkowy wymiar urlopu jest dedykowany ojcom, zatem w przypadku jego niewykorzystania, nie będzie możliwości przeniesienia dodatkowego urlopu na matkę. Taka możliwość ma zachęcić ojców do wybierania opieki nad dzieckiem. Dodatkowy urlop będzie płatny w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru.

Wspomniany projekt przewiduje także dodatkowe 5 dni bezpłatnego urlopu opiekuńczego w celu pełnienia opieki nad członkiem rodziny (rodzicem, dzieckiem, małżonkiem). Pracodawca może rozpatrzeć wniosek, w którym pracownik podaje przyczynę konieczności osobistej opieki nad członkiem rodziny.

Kolejne dodatkowe dwa dni lub 16 godzin urlopu, jakie przewiduje ustawa mogą być wykorzystane przez pracownika w przypadku działania sił wyższych, bądź w pilnej sprawie rodzinnej (wypadek, choroba, uszkodzenie domu itp.). Taki urlop będzie płatny w wysokości 50 proc. przysługującego wynagrodzenia.

Nowe przepisy – od kiedy wchodzą w życie?

Już od dwóch lat prowadzone były prace nad nowelizacją przepisów umożliwiających stosowanie pracy zdalnej w stałym wymiarze, a nie wyłącznie w czasie pandemii (specustawa covidowa). Przepisy dotyczące pracy zdalnej zostały zawarte w nowelizacji Kodeksu pracy, która obowiązuje od 7 kwietnia 2023.

Możliwość kontrolowania trzeźwości pracowników weszła w życie od 21 lutego 2023. Nowe rodzaje urlopów obowiązują od 26 kwietnia 2023 r.

Dowiedz się więcej o aplikacji Comarch HRM