Środki unijne w dobie koronawirusa

Zgoda Komisji Europejskiej na poluzowanie zasad pomocy publicznej i szybkie nowelizacje prawa krajowego, otworzyły drogę do wprowadzenia istotnych zmian w obecnie obowiązującym budżecie unijnym. Pojawiły się nowe formy wsparcia firm na specjalnych antykryzysowych zasadach. Wprowadzono też wiele zmian organizacyjnych, które uproszczą sięganie po środki unijne, a także rozliczanie i prowadzenie już trwających projektów.

Na nowych zasadach

Kilka ważnych zasad, które dotychczas porządkowały funkcjonowanie funduszy unijnych, zostało zawieszonych, żeby dotrzeć z pomocą do firm najbardziej poszkodowanych skutkami pandemii.

Najważniejsze zmiany w tym zakresie to:

• możliwość wykorzystania funduszy europejskich nie tylko na cele inwestycyjne, ale również na kapitał obrotowy, czyli na bieżące działanie przedsiębiorstwa,
• pomoc również dla przedsiębiorców, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji w związku z wystąpieniem pandemii, co jest odstępstwem od ogólnego zakazu udzielania wsparcia unijnego przedsiębiorstwom w trudnej sytuacji,
• wyższa kwota pomocy możliwej do uzyskania w formie dotacji – teraz będzie to nawet 800 tysięcy euro na jednego przedsiębiorcę, do tej pory było to 200 tysięcy euro.

Są to podstawy uruchomienia pomocy na nowych antykryzysowych zasadach. Umożliwiają wsparcie w formie dotacji, pożyczek czy poręczeń dla tych przedsiębiorców, którzy obecnie najbardziej potrzebują szybkiej pomocy.

Ułatwienia w rozliczaniu środków unijnych

Przedsiębiorcy, którzy już są beneficjentami środków unijnych, mogą liczyć na większą elastyczność. Złagodzenie wielu dotychczasowych wymogów ma ułatwić realizację rozpoczętych projektów z maksymalną możliwą efektywnością i bez strat finansowych.

Ułatwienia w prowadzeniu projektów:

• uznanie za kwalifikowane wydatków na cele niezrealizowane z powodu pandemii,
• wydłużenia terminów (dotyczy np. składania wniosków w konkursach, uzupełniania i wprowadzania poprawek we wnioskach, składania wniosków o płatność),
• wprowadzenie nadzwyczajnego trybu wyboru projektów,
• udzielanie ulg w spłacie należności,
• zdalna praca komisji oceniających projekty, komitetów monitorujących, a nawet kontroli i audytów,
• przedłużenia terminów w postępowaniach administracyjnych albo ich zawieszenie i wstrzymania wykonania decyzji.

O wprowadzeniu poszczególnych ułatwień i ich zakresie decydują poszczególne instytucje odpowiedzialne za wdrażanie programów unijnych.  Ważne dla beneficjentów jest również to, że uzasadnione niedotrzymanie warunków umowy o dofinansowanie nie będzie skutkować wykluczeniem z możliwości otrzymania środków europejskich w kolejnych konkursach.

Nowe dotacje w Regionalnych Programach Operacyjnych

Największa pula środków unijnych ulokowana jest w 16 Regionalnych Programach Operacyjnych. Zmiany legislacyjne umożliwiły Zarządom Wojewódzkim skierowanie dostępnych funduszy na zwalczanie koronawirusa (np. wsparcie służby zdrowia) i ograniczanie jego niepożądanych skutków dla gospodarki. Pokrycie z Europejskiego Funduszu Społecznego kosztów wynagrodzeń pracowników i składek na ubezpieczenia społeczne to jedno z rozwiązań, które znalazło się w tzw. tarczy antykryzysowej dla firm.

W niektórych województwach już zdecydowano o dodatkowych bezzwrotnych dotacjach dla przedsiębiorców, pojawiły się informacje o nowych konkursach zakładających pomoc na utrzymanie miejsc pracy i konkurencyjności firm. Nabory organizowane są w trybie przyspieszonym, na nowych uproszczonych zasadach, np. bez wymogu innowacyjności, z możliwością dofinansowania kosztów bieżącej działalności firmy, z prostszymi zasadami rozliczania.

Na sytuację kryzysową szybko zareagowało województwo śląskie, dając przedsiębiorcom możliwość ubiegania się o dotacje w ramach dodatkowego naboru w działaniu 3.2 Innowacje w MŚP. Ogłoszony w zmienionej formie konkurs ma pomóc w utrzymaniu dotychczasowych miejsc pracy, w tworzeniu nowych oraz zachowaniu konkurencyjności firm. Dofinansowanie na poziomie 85% kosztów inwestycji o maksymalnej wysokości 800 tys. zł, pozwala na zakup środków trwałych, licencji i oprogramowania oraz usług doradczych związanych z inwestycją.

Województwo łódzkie szykuje dofinansowanie dla firm zainteresowanych szeroko rozumianym przeprofilowaniem prowadzonej działalności, a nawet zupełną zmianą branży. Pieniądze z dotacji będzie można przeznaczyć, m.in. na zakup maszyn i urządzeń, szkolenia pracowników czy nabycie rozwiązań teleinformatycznych.

W województwie kujawsko-pomorskim planowane są mikrogranty na inwestycje dla firm sektora MŚP. Grant w wysokości 30 lub 60 tys. zł, pokrywający aż 95% kosztów inwestycji będzie można przeznaczyć na utrzymanie działalności w warunkach kryzysowych i jej dywersyfikację.

Bony wsparcia dla MŚP w województwie lubuskim w wysokości do 100 tys. zł dla mikroprzedsiębiorstw i do 200 tys. zł dla małych i średnich firm, mają służyć utrzymaniu bieżących miejsc pracy i wspierać rozwój firm po odmrożeniu gospodarki.

To przykłady kilku województw, które zareagowały najszybciej na sytuację kryzysową, Podobne formy wsparcia będą się pojawiały w kolejnych regionach, warto więc śledzić bieżące informacje dotyczące funduszy europejskich. W przypadku dotacji, należy też pamiętać, że mimo uproszczonych procedur wymóg przygotowania wniosku o dofinansowanie, sprawdzanego później przez instytucje, odsuwa w czasie uzyskanie pomocy.

Szybszy dostęp finansowego wsparcia zapewniają unijne pożyczki, uruchomione w każdym województwie.

Pożyczki unijne

W celu zapewnienia przedsiębiorcom kapitału obrotowego na czas kryzysu związanego z pandemią, powstał nowy fundusz pożyczkowy. Pula środków, które mają zasilić sektor MŚP z całej Polski, to co najmniej 400 mln zł. Pożyczka płynnościowa POIR umożliwia sfinansowanie wydatków związanych z utrzymaniem bieżącej działalności firmy i zapewnieniem jej płynności finansowej. Pomoc można przeznaczyć na wypłatę wynagrodzeń pracowników, spłatę zobowiązań krótkoterminowych takich jak faktury od dostawców, opcjonalnie na inwestycje. Pożyczka nie jest oprocentowana i nie wiąże się z żadnymi opłatami i prowizjami. Jej maksymalna wysokość to 15 mln zł, okres spłaty to maksymalnie 6 lat z możliwością karencji w spłacie aż do 6 miesięcy od dnia uruchomienia pożyczki. Pożyczki płynnościowe mają być udzielane przez instytucje finansujące współpracujące z Bankiem Gospodarstwa Krajowego do końca 2020 roku.

W dotychczas udzielanych pożyczkach unijnych finansowanych z Regionalnych Programów Operacyjnych, również pojawiły się korzystne dla przedsiębiorców zmiany. Pożyczki te różnią się w poszczególnych województwach pod względem oprocentowania, wysokości wsparcia i okresu spłaty. Różnice dotyczą też podmiotów, do których pomoc jest skierowana i możliwości przeznaczenia wsparcia.

Bez względu na te różnice, we wszystkich pożyczkach regionalnych pojawiły się korzystne zmiany warunków spłaty polegające na:

• dodatkowej karencji w spłacie kapitału (co najmniej 6-miesięcznej)
• 4-miesięcznych wakacjach kredytowych w spłacie zobowiązań,
• obniżeniu oprocentowania,
• braku podwyższonych odsetek w odniesieniu do zaległości wynikających z COVID-19 oraz nie podejmowaniu działań windykacyjnych przed wprowadzeniem korzystnych zmian do umowy.

Informacji o dostępnych pożyczkach i zmianach w warunkach finansowania, należy szukać na stronie internetowej BGK.

Zmiany w projektach badawczo-rozwojowych

W POIR również zaszły zmiany nakierowane na walkę z koronawirusem i łagodzenie skutków gospodarczych pandemii. Duże środki skierowano na wsparcie badań naukowych i komercjalizację wiedzy związanej z koronawirusem.

Częścią rządowej tarczy antykryzysowej są też ułatwienia w kredycie technologicznym – działaniu nadzorowanym przez BGK. Zmiany polegają zniesieniu wymogu dotyczącego innowacyjności efektów projektu w skali kraju i rozszerzeniu katalogu wydatków kwalifikowanych do projektu. Znika też dotychczasowy limit kwoty premii technologicznej w wysokości 6 mln zł, a wkład własny firmy będzie mógł być finansowany z kredytu technologicznego. Do 24 czerwca wydłużono nabór w trwającym konkursie na premię technologiczną.

Proces dostosowania funduszy unijnych do nowej rzeczywistości gospodarczej trwa. Wiele ważnych zmian przez nami, dlatego warto śledzić aktualne informacje, przede wszystkim oficjalną stronę poświęconą funduszom unijnym: www.funduszeeuropejskie.gov.pl.

Autor:

Magdalena Trybus

Specjalista ds. finansowania

W Centrum Finansowania Comarch ERP doradza przedsiębiorcom w zakresie możliwości finansowania inwestycji IT z dotacji unijnych oraz środków zwrotnych. Wcześniej przez wiele lat skutecznie pozyskiwała dotacje dla firm oraz prowadziła i rozliczała projekty inwestycyjne, badawczo-rozwojowe czy szkoleniowe. Absolwentka UJ i Zarządzania Projektami UE na AGH.